Արծաթագործական արվեստի զարգացման ծրագիր

1. Ներածություն

Կան արհեստի ու արվեստի բազմապիսի ճյուղեր, որոնք իրենց մեջ գրեթե միշտ կրել են ժողովրդական անպաճույճ, մշակույթի ու պատմության համար անգնահատելի ստեղծագործական ավանդույթներն ու հմտությունները:

Գեղարվեստական մետաղագործությունը կիրառական արվեստի գլխավոր                    ճյուղերից է: Արծաթագործական ու ոսկերչական արվեստի մեջ դարերի ընթացքում պահպանվել են ժողովրդի ստեղծագործության վառ երևակայությունը, ավանդները, վարպետությունը, որոնք ժամանակի ընթացքում կրել են փոփոխություններ, նորամուծություններ: Գեղեցիկի զգացումը,  կյանքի գեղարվեստական պահանջը նպաստել են արտադրելու շքեղ զարդեր ու զարդարանքներ: Հայկական գեղարվեստական արտադրանքի ինքնուրույն ազգային ոճը, առանձնահատուկ տեխնիկան, արտադրանքի շքեղ տեսքը հիացրել են անգամ օտարներին: Ինչպես ցույց են տալիս հնագիտական պեղումները, ազգագրական նյութերն ու գրական աղբյուրները, Հայաստանի վարպետները վաղուց էին ծանոթ կռելու,  կոփելու, ձուլելու, հղկելու արվեստին: Հայ մատենագիտության մեջ կան բազմաթիվ վկայություններ մետաղական գեղարվեստական արտադրության` արծաթագործության մասին: Ղազար Փարպեցին զարդեր ստեղծող վարպետներին   անվանել է  «արուեստող ձեռաց»:  Հայ վարպետները պատրաստել են արծաթե թագեր, խույրեր, գավազաններ, մասունքների պահարաններ, ջահեր, աշտանակներ, ձեռագրերի կազմեր,  կահ-կարասիներ, երաժշտական գործիքներ, զենքեր,  զրահներ, գոտիներ, ականջօղեր, ճակատնոցներ և այլ  իրեր: 

Արծաթագործության ու ոսկերչության տեսակետից Հայաստանի մի շարք շրջանների հետ հայտնի էր նաև Սյունիք-Արցախի գեղարվեստական արտադրանքը, իսկ Շուշին արծաթագործության կարևոր կենտրոններից մեկն է համարվել: Արցախի զարդերը իրենց բնույթով ու տեսակով այլ են, կապված տարազի հետ, իսկ կանանց գլխի զարդ-կեռիկները ոսկերչության ու արծաթագործության շքեղ զարդերից  են:

2. Իրավիճակի նկարագրություն

Արցախում ներկայումս կան արծաթագործությամբ զբաղվող վարպետներ, ովքեր ունեն իրենց առանձին աշակերտները, բայց չկա խմբակային ուսուցում իրականացնող որևէ կենտրոն: Արցախում պատվիրում, կրում, գործածում են արծաթյա զարդեր, գեղարվեստական արտադրանք և արծաթագործական արվեստի տարածման, զարգացման,  ինչպես նաև ազգային ոճով ներկայացման անհրաժեշտությունը ակնհայտ է:

3. Նպատակը

• արծաթագործական  արվեստի զարգացում, ազգային ոճի պահպանում և փոխանցում սերունդներին.
• ազգային ոճով գեղարվեստական արտադրանքի ապահովում,
• գեղագիտական դաստիարակություն, ստեղծագործական ունակությունների զարգացում, ճաշակի ձևավորում.
• ազգային ավանդական մշակույթի հանդեպ հարգանքի և հոգածության վեաբերմունքի արմատավորում.
• մշակութային կյանքին մասնակցելու իրավունքի ապահովում.
• երկրամաս այցելող զբոսաշրջիկների շրջանում հայկական մշակույթի քարոզում:

4. Խնդիրները

• անհրաժեշտ սարքավորումների, գործիքների, պարագաների և հումքի ձեռքբերում:
• հայկական զարդանախշերի, զարդապատկերների, մանրանկարչության և պատկերազարդումների հավաքագրում.
• արծաթագործ վարպետների հայտնաբերում, վերապատրաստում և վերաորակավորում.
• վարպետների միջև համագործակցության ապահովում.
• նոր մասնագետներով համալրում.
• արծաթե գեղարվեստական իրերի արտադրանքի ապահովում  և նպատակային իրացում.

5. Ակնկալվող արդյունքները

• Առաջադրված խնդիրների լուծման արդյունքում նոր շունչ կհաղորդվի ավանդական արծաթագործական արվեստին.
• աճող սերնդի մոտ կձևավորվի ու կարմատավորվի ազգային ավանդական մշակույթի հանդեպ հարգանք և հոգածություն.
• կստեղծվի  մասնագիտական կողմնորոշման հնարավորություն,
• արծաթագործական արվեստը կուսուցանվի և կմատուցվի ազգային ճիշտ մոտեցմամբ.
• ոլորտը կհամալրվի վերապատրաստված և համապատասխան որակավորում ստացած նոր մասնագետներով և վարպետներով.
• հնարավորություն կստեղծվի իրականացնել համապատասխան չափանիշներով  արծաթագործ աշխատանքների արտադրանք և արտահանում` քարոզելով ու տարածելով հայկական ավանդական արծաթագործ արվեստն ինչպես Արցախում, այնպես էլ Արցախից դուրս: